Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı olarak, kliniğime bacak ağrısı, sızlama ve rahatsızlık hissi gibi şikayetlerle başvuran çok sayıda hasta görmekteyim. Çoğu zaman bu şikayetlerin altında yatan neden, eklem, kas veya kemik kaynaklı bir problemdir. Ancak bazen hastalarımın tarif ettiği rahatsızlık hissi, bildiğimiz ağrı tanımlarından çok farklıdır. Doktor Bey, bacaklarımda sanki karıncalar geziyor, bir güç bacaklarımı sürekli hareket ettirmeye zorluyor, özellikle akşamları oturduğumda veya yattığımda dayanamıyorum. Gibi ifadelerle karşılaşmaktayım. Bu tarif, tipik bir huzursuz bacak sendromu (HBS) tablosunu bizlere işaret etmektedir.
Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Huzursuz bacak sendromu, tıp dilindeki adıyla Willis-Ekbom Hastalığı, genellikle istirahat halindeyken bacaklarda ortaya çıkan karşı konulamaz bir hareket ettirme isteği ve buna eşlik eden rahatsız edici hislerle karakterize bir durumdur. Bu hisler, klasik bir ağrıdan farklıdır ve hastalar tarafından genellikle şöyle tarif edilir:
- Karıncalanma, yanma, ürperme
- İğnelenme veya elektrik çarpması
- Bacakların içinde bir şeylerin gezinmesi veya çekilmesi hissi
- Derinlerde hissedilen, kemiğe yakın bir sızlama
Bu sendromu diğer bacak rahatsızlıklarından ayıran dört temel tanı kriteri vardır:
- Bacakları hareket ettirmek için güçlü, karşı konulamaz bir dürtü.
- Bu dürtünün istirahat (oturma, yatma) anında başlaması veya kötüleşmesi.
- Hareket ettikçe (yürüme, germe) bu hislerin geçici olarak rahatlaması veya tamamen kaybolması.
- Belirtilerin akşam ve gece saatlerinde belirgin şekilde artması.
Sendrom Nasıl Olur ve Neden Genellikle Geceleri Artar?
Huzursuz bacak sendromu’nun kesin mekanizması tam olarak aydınlatılamamış olsa da, beyindeki dopamin adı verilen bir kimyasalın dengesizliğiyle yakından ilişkili olduğu düşünülmektedir. Dopamin, kas hareketlerinin kontrolünde önemli bir rol oynar. Vücudumuzun biyolojik saati (sirkadiyen ritim) gereği, dopamin seviyeleri geceleri doğal olarak düşer. Bu düşüşün, HBS’ye yatkınlığı olan kişilerde semptomları tetiklediği ve bu yüzden şikayetlerin en çok gece saatlerinde zirve yaptığına inanılmaktadır.
En Yaygın Nedenler: Demir Eksikliği, Hamilelik ve Diğer Tetikleyiciler
Peki, huzursuz bacak sendromu neden olur? Bazı durumlarda altta yatan net bir neden bulunamazken (idiyopatik HBS), çoğu zaman belirli durumlar ve faktörler sendromu tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir:
Demir Eksikliği
En sık karşılaşılan ve en önemli tetikleyicilerden biridir. Beynin dopamin üretebilmesi için demire ihtiyacı vardır. Vücuttaki demir depolarının (ferritin) düşük olması, HBS’nin en yaygın nedenidir.
Hamilelik
Özellikle son üç ayda, hormonal değişiklikler ve demir seviyelerindeki düşüş nedeniyle hamile kadınların yaklaşık %20-30’unda HBS görülebilir. Genellikle doğumdan sonraki birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir.
Kronik Hastalıklar
Böbrek yetmezliği, diyabet, fibromiyalji ve periferik nöropati gibi hastalıklar HBS riskini artırabilir.
İlaçlar
Bazı antidepresanlar, antipsikotikler, bulantı önleyici ilaçlar ve soğuk algınlığı ilaçlarının içindeki antihistaminikler semptomları kötüleştirebilir.
Genetik Yatkınlık
HBS vakalarının yarısından fazlasında aile öyküsü bulunmaktadır. Bu da genetik bir bileşeni olduğunu düşündürmektedir.
Huzursuz Bacak Sendromuna Ne İyi Gelir? (Evde Çözümler)
Profesyonel tedaviye başlamadan önce veya tedaviye ek olarak, yaşam tarzınızda yapacağınız bazı değişiklikler ve evde uygulayacağınız yöntemler semptomlarınızı hafifletebilir. Huzursuz bacak sendromuna ne iyi gelir sorusunun pratik cevapları şu şekildedir:
Yürüyüş, bisiklete binme, yoga gibi orta düzeyde egzersizler semptomları azaltmada çok etkilidir. Ancak, yatma saatine yakın yapılan yoğun egzersizlerin belirtileri artırabileceğini unutmayın.
Her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkarak düzenli bir uyku programı oluşturun. Yatak odanızın serin, sessiz ve karanlık olduğundan emin olun.
Özellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde kafeinli içeceklerden (kahve, çay, kola), alkolden ve tütün ürünlerinden uzak durun.
Yatmadan önce bacaklara yönelik nazik esneme ve germe hareketleri yapmak, kasları rahatlatarak gece ataklarını azaltabilir.
Atak Anında Rahatlamak İçin Yapılması Gerekenler (Masaj, Sıcak/Soğuk Uygulama)
Sendromun o dayanılmaz dürtüsü geldiğinde, yataktan çıkmak ve hareket etmek en hızlı rahatlamayı sağlar. Atak anında şunları deneyebilirsiniz:
Ev içinde birkaç dakika dolaşmak genellikle en etkili yöntemdir.
Bacak kaslarına, özellikle baldır bölgesine kendi kendinize masaj yapmak kan dolaşımını artırarak rahatsızlık hissini azaltabilir.
Bazı hastalar sıcak bir duş veya bacaklarına sıcak su torbası koymaktan fayda görürken, bazıları için soğuk kompres daha rahatlatıcı olabilir. Sizin için hangisinin işe yaradığını deneyerek bulabilirsiniz.
Huzursuz Bacak Sendromu Nasıl Geçer? Profesyonel Tedavi Yöntemleri
Eğer evde uyguladığınız yöntemler yetersiz kalıyorsa ve semptomlar uyku kalitenizi ve günlük yaşamınızı ciddi şekilde etkiliyorsa, profesyonel huzursuz bacak sendromu tedavisi için bir uzmana başvurma zamanı gelmiş demektir.
Huzursuz Bacak Sendromu İlaçları ve Vitamin Takviyeleri
Tedavideki ilk adım, altta yatan bir neden olup olmadığını araştırmaktır. Doktorunuz, öncelikle kanınızdaki demir ve ferritin seviyelerini kontrol etmek için bir kan tahlili isteyecektir.
Eğer demir eksikliği saptanırsa, demir takviyeleri genellikle ilk ve en etkili tedavi yöntemidir. Takviyelerin doktor kontrolünde kullanılması çok önemlidir.
Altta yatan bir neden bulunamazsa veya demir takviyesi yeterli olmazsa, bir nöroloji uzmanı semptomları kontrol altına almak için bazı ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar genellikle beyindeki dopamin seviyelerini etkileyen (dopamin agonistleri) veya sinir hücreleri arasındaki anormal sinyalleri sakinleştiren ilaçlardır.
Huzursuz Bacak Sendromu Hasta Yorumları
İnternet forumları ve sosyal medya grupları, huzursuz bacak sendromu hasta yorumları ile doludur. Bu yorumlar, hastaların yalnız olmadıklarını hissetmeleri ve farklı başa çıkma yöntemlerini öğrenmeleri açısından değerlidir.
Yıllardır gecelerim kabus gibi. Tam uykuya dalacakken bacaklarımda, sanki damarlarımın içinde karıncalar geziyor gibi bir his başlıyor. Ne yaparsam yapayım geçmiyor. Yatakta dönüp durmaktan, sürekli bacaklarımı sallamaktan eşimi de uyutmuyorum. Bazen gecenin üçünde kalkıp evin içinde volta atmak zorunda kalıyorum. Ancak o zaman biraz rahatlıyor ama bu sefer de uykum tamamen kaçmış oluyor. Ertesi gün yorgunluktan ayakta duramıyorum.
Ders çalışmak için kütüphanede veya evde uzun süre oturduğumda başlıyor her şey. Bacaklarımda tarif edemediğim bir gerilme, bir çekilme hissi oluyor. Sanki bacaklarım bana ait değil ve sürekli hareket etmek istiyor. Sınav dönemlerinde bu durum daha da kötüleşiyor. Konsantre olamıyorum, sürekli kalkıp dolaşma ihtiyacı hissediyorum. Arkadaşlarım ‘yine mi yerinde duramıyorsun’ diye takılıyor ama bunun ne kadar zorlayıcı olduğunu kimse anlamıyor.
Hamileliğimin son aylarında başladı bu illet. Önceleri yorgunluğa bağlıyordum ama geceleri bacaklarımdaki sızlama ve oynatma isteği dayanılmaz bir hal aldı. Doktorum demir eksikliğinin tetikleyebileceğini söyledi, takviyelere başladık. Biraz hafifledi ama tamamen geçmedi. Hem bebeğin hareketleri hem de bu huzursuz bacaklar yüzünden aylardır deliksiz bir uyku uyuyamadım.
Akşam işten gelip koltuğa uzandığım an benim için işkence başlıyor. Günün yorgunluğunu atmak isterken bacaklarımda bir yanma ve ‘içten kaşınma’ gibi tuhaf bir his beliriyor. Masaj yapmak, sıcak su torbası koymak anlık rahatlama sağlasa da asıl çözüm olmuyor. Sinemaya ya da tiyatroya gitmek benim için lüks. Uzun süre hareketsiz kalamayacağımı bildiğim için bu tür sosyal aktivitelerden kaçınıyorum.
Benim durumum biraz daha farklı. Sadece geceleri değil, düzensiz uyku saatlerim yüzünden gün içinde dinlenmeye çalıştığımda da ortaya çıkıyor. Yıllardır doktor doktor gezdim, ‘psikolojik’ diyen bile oldu. Sonunda bir nörolog Huzursuz Bacak Sendromu teşhisi koydu. Verdiği ilaç hayat kalitemi inanılmaz artırdı. İlaç almadığım geceler eski kabusa dönüyorum ama en azından artık bir çözümüm var.
Bana en çok dokunan, eşimden sürekli ‘biraz sakin dur, yatağı sallıyorsun’ lafını duymak. İstemeden yapıyorum, elimde değil. Bacaklarımı nereye koyacağımı şaşırıyorum. Soğuk fayanslara basmak, bacaklarımı soğuk suyla yıkamak bazen iyi geliyor. Yıllarca bunun bir hastalık olduğunu bile bilmiyordum, sadece benim yaşadığım bir tuhaflık sanıyordum.
Aktif bir sporcu olmama rağmen bu sendrom bende de var. Özellikle ağır bir antrenman sonrası dinlenmeye geçtiğimde bacak kaslarımda seğirmeler ve derin bir sızlama hissediyorum. İnsanlar ‘spor yap, geçer’ diyor ama benim durumumda tam tersi, yorgunluk tetikliyor gibi. Germe egzersizleri ve magnezyum takviyesi ile kontrol altında tutmaya çalışıyorum.
Uçak veya otobüs yolculukları benim için tam bir eziyet. Uzun süre aynı pozisyonda kalamadığım için sürekli koridorda dolaşmak, bacaklarımı hareket ettirmek zorunda kalıyorum. İnsanlar tuhaf tuhaf bakıyor. Özellikle çocuklarımla yaptığım yolculuklarda bu durum beni çok daha fazla strese sokuyor ve stres de belirtilerimi artırıyor. Kısır bir döngü gibi.
Bende belirtiler daha çok baldırlarımda ve ayak bileklerimde yoğunlaşıyor. Sanki biri iğne batırıyor ya da elektrik veriyor gibi. Hareket ettirince anında bir rahatlama oluyor ama durduğum an tekrar başlıyor. Yıllarca uykuya dalmak için çeşitli yöntemler denedim; bitki çayları, meditasyon… En sonunda doktor kontrolünde ilaç kullanmaya başladım ve uykularım düzene girdi. Meğer uyumak ne büyük bir nimetmiş.
Şeker ve böbrek rahatsızlığım var. Doktorum, huzursuz bacaklarımın bu hastalıklarla ilişkili olabileceğini söyledi. Kan tahlillerimde demir ve bazı vitaminlerin düşük olduğu ortaya çıktı. Tedaviye başladıktan sonra bacaklarımdaki şikayetlerde belirgin bir azalma oldu. Benim gibi başka rahatsızlıkları olanlar mutlaka değerlerini kontrol ettirmeli, bazen çözüm sandığımızdan daha basit olabiliyor.
Yanlış Bilinenler ve Bitkisel Tedavi Yöntemleri
HBS ile ilgili birçok yanlış bilgi de bulunmaktadır. Bu durumun psikolojik veya stresten kaynaklandığı düşüncesi yaygın bir yanılgıdır. Stres semptomları artırabilse de, HBS’nin temelinde fizyolojik ve nörolojik bir neden yatar. Bitkisel tedaviler veya tabiri caizse kocakarı ilaçları konusunda ise dikkatli olunmalıdır. Magnezyum takviyesinin bazı hastalarda işe yaradığına dair kanıtlar olsa da, etkinliği kanıtlanmamış bitkisel ürünleri doktorunuza danışmadan kullanmak riskli olabilir.
Huzursuz Bacak Sendromu İçin Hangi Doktora Gidilir?
Bu, hastaların aklını en çok karıştıran sorulardan biridir. Bacaklarla ilgili bir sorun olduğu için ilk akla gelen genellikle Ortopedi uzmanıdır. Ancak, huzursuz bacak sendromu için hangi doktora gidilir sorusunun en net cevabı; Nöroloji Uzmanı’dır.
Bir ortopedi uzmanı olarak benim rolüm, bacaklardaki rahatsızlık hissinin eklem kireçlenmesi, bel fıtığına bağlı sinir sıkışması veya damarsal problemler gibi ortopedik bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığını ayırt etmektir. Gerekli muayene ve tetkiklerle bu durumları ekarte ettikten sonra, eğer semptomlar HBS ile uyumluysa, hastamı doğru tanı ve tedavi için mutlaka bir Nöroloji uzmanına yönlendiririm.
Tedavi Fiyatları 2025
Huzursuz bacak sendromu tedavisi tek seanslık bir işlem olmadığı için net bir fiyattan bahsetmek mümkün değildir. Daha net fiyatlandırma için muayene gereklidir.
Sonuç: Yaşam Kalitenizi Geri Kazanmak Mümkün
Huzursuz bacak sendromu, kronik ve zaman zaman sinir bozucu bir durum olsa da, doğru teşhis ve etkili tedavi yöntemleriyle kesinlikle yönetilebilir bir rahatsızlıktır. Gecelerinizi kabusa çeviren bu rahatsız edici hislerle yaşamak zorunda değilsiniz.
Yaşam kalitenizi geri kazanmak, deliksiz bir uykuya yeniden kavuşmak ve günlerinizi daha enerjik geçirmek mümkündür. Eğer siz de bacaklarınızdaki rahatsızlığın nedeninden emin değilseniz, altta yatan ortopedik bir sorun olup olmadığını değerlendirmek için kliniğimizden randevu alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Huzursuz bacak sendromu psikolojik bir rahatsızlık mıdır?
Hayır. HBS, temelinde nörolojik ve fizyolojik nedenleri olan gerçek bir tıbbi durumdur. Ancak stres, anksiyete ve yorgunluk gibi psikolojik faktörler, mevcut semptomları şiddetlendirebilir.
Bu sendrom tehlikeli midir veya başka bir hastalığa dönüşür mü?
HBS, tek başına hayati bir tehlike oluşturmaz ve Parkinson gibi daha ciddi nörolojik hastalıklara dönüşmez. Ancak kronik uykusuzluğa ve dolayısıyla yaşam kalitesinde ciddi düşüşe neden olabileceği için tedavi edilmesi önemlidir.
Çocuklarda da huzursuz bacak sendromu görülür mü?
Evet, çocuklarda da görülebilir. Genellikle büyüme ağrısı veya hiperaktivite ile karıştırıldığı için çocuklarda tanısı daha zordur. Ailede HBS öyküsü olan ve geceleri bacak ağrısından sıkça şikayet eden çocuklarda bu durum akla getirilmelidir.
Yediğim yiyecekler sendromumu etkiler mi?
Evet, etkileyebilir. Kafein (kahve, çay, çikolata) ve alkol en bilinen tetikleyicilerdir. Bazı hastalar, demir ve magnezyum açısından zengin (kırmızı et, ıspanak, kurubaklagiller, kabak çekirdeği vb.) bir diyetin semptomlarını hafiflettiğini bildirmektedir.
